نقد و بررسی فیلم paths of glory

                  "مسیر های افتضاح!"

       

                 

 

 

 

معرفی فیلم :

کارگردان : استنلی کوبریک

نویسندگان : استنلی کوبریک ، کالدر ویلینگهام ، جیم تامپسون 

تاریخ انتشار : دسامبر 1957

مدت زمان : 87 دقیقه 

بودجه : 935 هزار دلار 

بازیگران : کرگ داگلاس ، رالف میکر ، جرج مکریدی و ...

امتیاز در سایت های معتبر : imdb 8.7       metacritic 90        rotten tomatoes 95

 

                                                                    

 

 

    نقد و بررسی :

مسیر های افتخار روایتگر موضوعی ضد جنگ در بستر جنگ جهانی اوله ک برای بیان داستانش از یک شکست نظامی بزرگ برای فرانسه در خلال اشغال تپه آنت میپردازه و داستانش رو بیشتر از اینکه در جبهه های جنگ روایت کنه در سنگر ها و کاخ های مجلل و دادگاه های نظامی داره پیش میبره 

مسیر های افتخار رو میشه به عنوان اولین فیلم بزرگ کوبریک که با اون به شهرت و قدرت رسید در نظر گرفت ، کوبریک جوان که در همون ابتدای کارش اولین اثر بزرگ خودش رو اثری ضد جنگ با شرایط داستانی ویژه در نظر گرفت از همون ابتدا شهامت و قدرت خودش رو به همگان نشون داد و جا پای خودش رو برای فیلم های بعدیش سفت کرد ، کوبریک با دست گذاشتن روی موضوعی به شدت جنجالی درسته که هم در باکس آفیس هم در فصل جوایز به شدت شکست خورد اما برای همیشه در قلب سینما دوستان جهان و آزادی طلبان و ضد جنگ ها خودش رو جاودانه کرد و اثر خوبش هم مسیر خودش رو برای جاودانه شدن در تاریخ پیدا کرد و امروزه به عنوان یکی از سرمشق های اصلی فیلمسازان جوان در ژانر جنگی الگو برداری میشه و در آموزشگاه ها تدریس و تحلیل میشه و در تمام دنیا به عنوان یک شاهکار ضد جنگ شناخته میشه !

فیلمی که در اسکار هیچ نامزدی نداشت ، در فرانسه که مهد آزادی شناخته میشه حدود 18 سال فیلم توقیف بود و حق پخش نداشت ، در آلمان 2 سال فیلم توقیف شد ، در اسپانیا تا 11 سال بعد فیلم حق پخش پیدا نکرد ! و در سوئیس تا 13 سال بعد فیلم توقیف بود !

در دنیای آزادی بیان ظاهری فرقی نداره که کوبریک باشی یا یک تازه کار وقتی جلوی نظام جنگ طلب جهانی وامیستی محدود میشی و سانسور ایران و اروپا و آمریکاش هم فرقی نداره ؛ همین روز ها داریم میبینیم که مردم متمدن غرب و کشور ها چجوری دارن توی این شرایط درگیری با کرونا ماسک هارو از همدیگه میدزدن و هم رو غارت میکنن ، یاد جمله جوکر میفتم :

"وقتی اوضاع خراب میشه ، همین مردم متمدن حاضرن همدیگرو بخورن"

این جمله به مصداق دیگه ای درمورد سیاسیون در تمام دنیا صادقه که اگر جریان مخالفی باشی محکومی به سانسور حالا بعضی جاها کمتر و بعضی کشور ها بیشتر ولی قاعده ی کلی همیشه همین بوده و هست حتی درمورد بزرگترین کارگردان های تاریخ سینما مثل کوبریک!

ممکنه بگید که 1957 با الان خیلی متفاوته اما اصلا این طور نیست ، نمونه ی بارزش میتونم به فیلم silence شاهکار مارتین اسکورسیزی اشاره کنم که 2016 اکران شد ، فیلمی به شدت مهجور و کم دیده شده از تقریبا بزرگترین کارگردان زنده حال حاضر سینما!

فیلمی که به قول خود اسکورسیزی ثمره ی تمام عمرشه و مدت ها منتظر بود که به پختگی لازم برای ساخت این فیلم برسه ، یک شاهکار بی بدیل که در همین وبلاگ هم نقدش موجوده اما چند نفر هستن که سایلنس رو دیدن ؟

چه جایزه ای برد ؟ فیلمبرداری فوق العاده سایلنس و کارگردانی دقیق اسکورسیزی در اون فیلم شاهکار بودن اما فرقی نداره کی باشه ، وقتی که جریانی مخلاف با جریان اصلی سیاست های مذهبی و ملی کشور باشه محکوم میشه به نادیده گرفته شدن 

اما بیننده همیشه هستن و میبینن از مسیر های افتخار گرفته تا سایلنس !

اما چرا بالاتر بزرگ نوشتم مسیر های افتضاح ؟!

 

                                      

 

 

فیلم کوبریک یک شاهکار کم نظیر در فیلم های جنگی محسوب میشه ، فیلمی که هیچ وقت سمت دشمن نمیره و حتی یک سرباز دشمن هم ما در این فیلم نمیبینیم!

فیلمی که اکثر دقایقش در کاخ های مجلل میگذره و مابقی دقایق فیلم هم در سنگر های خودی یا نهایتا درگیری و تکه پاره شدن سرباز ها در زمین بی طرف میگذره !

اما چجوری فیلمی که حتی یک درگیری مستقیم با دشمن رو نشون نمیده میشه جزو شاهکار های تاریخ سینمای جنگ ؟!

کوبریک درسته که دشمن رو نشون نمیده یعنی آلمان هارو ، اما از دقیقه اول فیلم تا لحظات آخر داره دشمن اصلی رو نشون میده !

یعنی سیاست مدار های کثیف قدرتمندی که برای طی کردن مسیر های افتضاح خودشون حاضرن جون تک به تک سرباز های خودشون رو بگیرن!

فیلم به خوبی فضا و زمان و دنیای خودش رو در همون دقایق آغازین فیلم میسازه و با نریشن ابتدایی فیلم فضا و زمان فیلم رو برای ما تعریف میکنه و ما متوجه دنیای فیلم میشیم که در چه فضا و زمانی داره میگذره

و بعد با حضوز در کاخ مجلل و دیدار دو ژنرال نظامی و بحثی که با هم سر گرفتن درجه دارن متوجه داستان فیلم میشیم

بعد با حضور ژنرال میرو جاه طلب در سنگر های خودی و دیدارش با سرباز ها همون ابتدا متوجه شخصیت خود محور این ژنرال میشیم اونجا که یکی از سرباز ها دچار موج زدگی جنگی شده و نمیتونه به درستی جواب ژنرال رو بده و با سیلی خوردن و اخراج شدن از ارتش کارش به پایان میرسه ! همونجا بقیه سرباز ها و خود مای مخاطب متوجه این موضوع میشیم که سرباز ها هیچ راهی جز اطاعت ندارن و فقط و فقط یک مسیر بیشتر ندارن و اون مسیر رو هم افراد قدرتمند بالا تر براشون ترسیم میکنن !

حتی اگر که اون مسیر رفتن به یک عملیات رسما غیرممکن نظامی باشه که مطمئن هستن علاوه بر شکست خوردن به خاطر هیچ هم کشته خواهند شد اما جز اطاعت مسیری ندارن !

و کوبریک دقیقا روی همین موضوع دست میزاره !

چی میشه اگر که سرباز ها دسته جمعی تصمیم بگیرن که مقابل فرمانده قرار بگیرن و از دستورش سرپیچی کنن؟

و سنگ بنای کل فیلم همینه ، جنگ در داخل ارتش خودی ، جنگ بین ژنرال و سرهنگ و سرباز ، جنگ بین قدرت بالا تر و قدرت پایین تر و چه خوب این جنگ و درگیری به زبان سینما با تمام جزئیات لازم و نه اضافه بیان میشه !

کوبریک با استادی تمام و ظرافت محض درگیری بین خودی هارو نشون میده و ضد جنگ ترین فیلم جنگی تاریخ رو میسازه !

فیلمی کاملا ضد جنگ که بیهودگی و پوچی جنگ رو به طور تمام و کمال به تصویر میکشه

فیلمی ضد جنگ که نشون میده همیشه و همواره خود خواهی و جاه طلبی عده ای سیاست مدار که در کاخ ها مشغول به خوردن بهترین غذا ها و نوشیدن بهترین نوشیدنی ها و رقص با دختر ها هستن و تصمیماتی که در این حال میگیرن جان صد ها سرباز بی گناه که هیچ راهی جز اطاعت ندارن رو از بین میبره!

اصلا این موضوع محدود به سرباز های فرانسه نیست ، در تمام جنگی طلبی های طول تاریخ عده ای سیاست مدار که ارکان های قدرت رو در دست دارن به دلایل پیچیده ای باهم به مشکل میخورن دلایلی مثل اختلاف در بنیاد های حکومتی مثل امپریالیسم و کومونیسم و فاشیسم و ... که باعث میشه چند نفر در کاخ های حکومتی تصمیماتی بگیرن که مثل جنگ های جهانی اول و دوم جان صد ها میلیون تن رو بگیره !

جنگ در تمام طول تاریخ یک بازی دو سر باخت برای مردم و نظامیان پائین رتبه بوده و همواره با قصد قدرت طلبی یک کشور و حاکمانی که میل به کشور گشایی و غارت منابع رو داشتند شروع شده !

 

کوبریک در مسیر های افتخار به زیبایی تمام بی عدالتی رو به تصویر میکشه و در فیلمبرداری فیلم و زاویه گیری با کاراکتر ها خیلی محترمانه برخورد میکنه و باعث میشه که ما با این افراد حس قرابت و نزدیکی داشته باشیم علی الخصوص با سرهنگ که با تمام توانش در برابر ظلم و بی عدالتی می ایسته حتی اگر که نتیجه نداشته باشه !

اوج بی عدالتی رو در دادگاه از پیش تعیین نتیجه شده میبینیم که برای ارضا عطش طمع و قدرت ژنرال و ایجاد حس رعب و وحشت در سربازان با بی عدالتی تمام نتایج رو از قبل تعیین کردند و سه سرباز بی گناه رو به جوحه دار میفرستن و تلاش های سرهنگ هم جوابگو نیست چرا که در برابر قدرت بالاتر در نظام قدرت محور قدرت پایین تر چایگاهی نداره و حقی براش تعریف نشده که بخواد دفاع کنه و همه چیز یک نمایش و مضحکه ای بیش نیست!

 

حرف آخر :

فیلم راه های افتخار فیلمی تلخ اما آموزنده است که با دست گزاشتن بر موضوعی که با دست گذاشتن بر موضوعی جنجالی آتشی در سالن های سینما و جشنواره ها و فستیوال های فیلم به راه انداخت و نشون داد که هنوز هم دنیا در برابر طعم حقیقی عدالت راهی جز تیغه ی سانسور و سرکوب نداره و این موضوع هیچ تفاوتی با زمان جنگ جهانی اول نداره و صد البته مربوط به کشور خاصی هم نیست چرا که راه های افتخار به دلیل مغایرت با سیاست های حاکم زمان اکران در متمدن ترین کشور ها و مدعی آزادی ترین کشور ها تا سال های سال حق پخش نداشت!

کوبریک با راه های افتخار محکم ترین قدم خودش رو برای تبدیل شدن به افسانه ای ترین کارگردان تاریخ سینما برداشت و یک شاهکار تمام عیار خلق کرد که با لحظه به لحظه اش میشه حس نزدیکی داشت و از دیدنش درد کشید اما در پایان لذتی عمیق برد که چه شاهکاری دیدم!

 

نقاط قوت :

داستان قوی و منسجم

فیلمبرداری با کیفیت

آرمانگرایی فیلم

کارگردانی با ظرافت و دقیق

بازی های خوب بازیگران

 

نقاط ضعف :

جلوه های ویژه فیلم میتوانست بهتر باشد

 

امتیاز فیلم : 90 از 100